Lãnh đạo tỉnh Kiên Giang trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa Nhà lưu niệm Thi nhân Đông Hồ cho thành phố Hà Tiên
Nhà lưu niệm Thi nhân Đông Hồ, hay còn gọi là “Đông Hồ thi nhân kỷ niệm đường”, đây là nơi lưu giữ những hình ảnh, di bút, sách báo về cuộc đời, thân thế, sự nghiệp của hai nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết. Nhà lưu niệm có giá trị văn hóa, lịch sử đặc biệt của vùng đất Hà Tiên và đặc biệt hơn đây từng là nơi nhà thơ Đông Hồ sáng lập “Trí Đức học xá” và được xem là trường tư thục đầu tiên dạy chữ quốc ngữ của tỉnh Kiên Giang. Trí Đức học xá được xây dựng trước năm 1945 có diện tích 1.200m2, đó là khu nhà ngói 05 gian và gian chính được dùng làm trường học, giảng dạy và 01 căn gác mái thường được gọi là Gác Nam Phong - nơi nhà thơ Đông Hồ làm việc, làm thơ, viết văn, sách, báo… Đến những năm 1944 - 1945, Trí Đức học xá bị tàn phá. Cũng trong khoảng thời gian này gia đình nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết tản cư lên Sài Gòn.
Sau năm 1975, Nhà nước giao một phần đất của Trí Đức học xá xây dựng trường mẫu giáo. Năm 1994, nữ thi sĩ Mộng Tuyết trở về quê hương và xây dựng Nhà lưu niệm Thi nhân Đông Hồ, gồm có 02 khu: Khu thứ nhất là khu trưng bày cũng là khu trung tâm di tích, được bố trí vừa là nơi tiếp khách, vừa là nơi trưng bày các tác phẩm của nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết với 1.144 quyển sách; 446 bức tranh, ảnh; 937 tờ báo, tạp chí và 1.485 quyển sách có giá trị của nhiều tác giả được lưu giữ tại đây cũng như nhiều kỷ vật trong sinh hoạt đời thường của Nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết. Khu thứ hai là khu nhà ở và các công trình phụ khác. Đây là nơi sinh hoạt của gia đình nhà thơ Đông Hồ và Mộng Tuyết lúc sinh thời. Khu này nối liền về phía sau của khu trưng bày.
Nhà lưu niệm Thi nhân Đông Hồ, phường Đông Hồ, thành phố Hà Tiên
Đương thời Nhà lưu niệm thi nhân Đông Hồ được bà Mộng Tuyết cùng người cháu của mình là bà Nguyễn Thị Thanh Hoa sử dụng từ năm 1994 cho đến khi bà Mộng Tuyết mất vào năm 2007. Sau khi nữ thi sĩ Mộng Tuyết qua đời, cô Hoa đã trông nom, bảo quản di sản. Đến năm 2021, do tuổi cao sức yếu, cô Hoa thay mặt gia đình cùng con cháu của nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết bàn giao Nhà lưu niệm cho nhà nước quản lý và được UBND tỉnh Kiên Giang ban hành Quyết định số 820/QĐ-UBND ngày 29/3/2021 về việc xác lập quyền sở hữu toàn dân đối với Nhà lưu niệm Đông Hồ. Từ khi tiếp nhận đến nay, UBND thành phố Hà Tiên đã giao Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thanh thành phố Hà Tiên quản lý, khai thác nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của Nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết.
Có thể nói, Nhà lưu niệm Thi nhân Đông Hồ là một di tích mang tính chất lưu niệm danh nhân, một con người tài hoa của vùng đất Hà Tiên những năm đầu thế kỷ 20, một người thầy, một người con hết lòng yêu quê hương. Nhà lưu niệm Thi nhân Đông Hồ được UBND tỉnh Kiên Giang ban hành Quyết định số 184/QĐ-UBND ngày 01/02/2023 về việc xếp hạng là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, đây là niềm tự hào, vinh dự của Đảng bộ, chính quyền, quân và dân thành phố Hà Tiên, là cơ sở pháp lý để bảo tồn, phát huy những tác phẩm, những tư liệu, tài liệu liên quan đến nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết và cũng là điều kiện để xây dựng nơi đây trở thành là một điểm đến tham quan, tìm hiểu “Văn hóa Hà Tiên” của giới nghiên cứu và người hâm mộ trong, ngoài nước, một địa chỉ có giá trị quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cho các thế hệ hôm nay và mai sau.
